Gedachten over de ontwikkeling van de biljartsport.
Ten tijde van de farao’s in Egypte, waren balspelen al gebruikelijk. De Grieken kenden ook balspelen, zoals ook toegepast met een gebogen stok. De Romeinse soldaten speelden o.a. het balspel om als militair conditie te behouden.
In de Middeleeuwen werden spelen sterk beperkt ten faveure van het godsdienstbesef. Vanaf de veertiende eeuw zijn balspelen weer gekend op wandkleden en in publicaties.
Aan het Franse hof werd regelmatig paille mall (croquet) gespeeld in de buitenlucht. Aan het einde van de zomerperiode wensten (?) de dames het spel verder te spelen. De tuinman werd medegedeeld, een speelveld te realiseren in de ruime paleisgangen. Gras en buxusheggen hebben in een binnenruimte echter slechts een beperkte levensduur.
De overdadige kleding van de adellijke dames, met ruime rokken en een zichtbare boezem, maakten het wenselijk om een gebogen lichaamshouding zoveel mogelijk te vermijden. Een rechte houding gaf spelers/speelsters een beter overzicht van de spelsituatie op de tafel.
Het speelveld werd op tafelhoogte geplaatst om het slaghout/schuifhout te kunnen hanteren. Een houten bal zijwaarts schuivend aanspelen op tafelhoogte is lastig. Optisch kon de bal zuiverder aangespeeld worden, door de speelbal rechtlijnig voorwaarts weg te duwen. Personen met minder goede ogen konden op deze wijze de speelbal beter raken.
De zijwaartse schuifslag veranderde in een voorwaartse duw. Slaghout werd tot schuifstok. Het zware slagblok veranderde in een lichte schuifplank op de licht gebogen duwstok.
De symboliek van het gras is terug te vinden in de kleur groen. De tafelranden kregen zijplanken om het afrollen van de ballen te voorkomen. De koningspin welke geraakt kon worden, na het potten van de bal van de tegenstander, veranderde op den duur in de rode bal. Om het spel overzichtelijk te maken, kreeg elk der deelnemers een eigen! houten speelbal.
De schuifstok mocht door vaardige spelers met het dunnere (top)uiteinde gebruikt worden, om de aan de rand liggende schuif-/stootbal vrij van de rand of band te maken. Het verloop van verdere ontwikkelingen is in de biljartgeschiedenis wel bekend.
Deze geschetste ontwikkeling van de biljartsport is een hypothese. In mijn visie hebben we de huidige vormgeving van het biljartspel te danken aan het Franse hof. Beschikbare gegevens en afbeeldingen rechtvaardigen de geschetste ontwikkelingen wel.
Tot een volgende keer maar weer.
Cas Juffermans – Oegstgeest.